10 sygnałów, kiedy klient powinien się skontaktować z terapeutą

Temat „coaching czy terapia” wzbudził duże zainteresowanie i dlatego chcę się podzielić z Wami wartościowym przewodnikiem opracowanym przez International Coach Federation, który opisuje sygnały, jakie powinny zaniepokoić coachów i mentorów i skłonić do skierowania klienta do specjalisty. To profesjonalnie opracowany materiał. Wskaźniki są określone w formie konkretnych zachowań, dzięki czemu, po pierwsze, wiemy na co zwracać uwagę, a po drugie,  łatwiej nam będzie nazwać to, co nas niepokoi przy omawianiu tematu z klientem czy superwizorem.

Warto podkreślić, że wystąpienie danego wskaźnika nie oznacza automatycznie konieczności skierowania klienta do specjalisty (z wyjątkiem punktu nr 10), ponieważ każdy epizodycznie mieć takie uczucia lub zachowania.  Trzeba brać pod uwagę kontekst i czas. Co nie zmienia faktu, że to dobry drogowskaz.

Jest to dokument stworzony pod patronatem ICF skierowany do społeczności coachów. Nie udało mi się go odnaleźć w aktualnych zasobach i dlatego nie podaję linku. Szkoda, żeby tak świetna rzecz leżała zakurzona na półce, dlatego go udostępniam. Oddaję honor temu to kto napisał i tłumaczowi na język polski! Jeśli ktoś zna autora lub źródło, dajcie znać, to uzupełnię o to publikację.

Ewa Zięcina, 2 kwietnia 2021 r.

Dziesięć najważniejszych wskaźników do zgłoszenia klienta coachingowego do Eksperta od Zdrowia Psychicznego.

1. Twój klient wykazuję spadek zdolności do doświadczania przyjemności i/lub wzrostu poczucia smutku, beznadziei i bezradności.

• Jako coach możesz zauważyć, że twój klient nie jest takim optymistą jak zazwyczaj.
• On/Ona może o wiele częściej mówić o tym jak okropne jest życie/świat i nic nie można na to poradzić.
• Klient może mieć komentarze: „po co się męczyć” lub „dlaczego to robię”.
• Występuje ograniczenie mówienia o rzeczach przyjemnych.
• On/Ona może przestać robić rzeczy które lubi (przykładowo: chodzić do kina, odwiedzać przyjaciół, uczestniczyć w wydarzeniach sportowych lub być widzem takich wydarzeń).
• Klient zaczyna mówić o niezdolności do zrobienia czegokolwiek, by posunąć naprzód swoje marzenia lub pragnienia.

2. Klient ma natrętne myśli lub jest niezdolny żeby się skoncentrować lub skupić.

• Jako coach możesz zauważyć, że twój klient nie jest zdolny do skupienia się na swoich celach lub temacie rozmowy.
• Klient jest niezdolny by ukończyć poszczególne kroki swoich działań i jest nieświadomy tego co zyskał w ich trakcie.
• Zauważasz że twój klient zaczyna mówić o nieprzyjemnych wydarzeniach podczas trwania sesji dotyczącej „mówienia o sobie i swoich celach”.
• Klient oznajmia, że nieprzyjemne myśli przychodzą mu do głowy w najmniej oczekiwanych momentach, podczas myślenia lub robienia innych rzeczy klient nie jest w stanie się od nich uwolnić.
• Klient opowiada o powtarzających się koszmarach, z którymi wcześniej nie miał do czynienia.
• Klient zgłasza, że boryka się z wieloma wirującymi myślami w głowie, które nie pozwalają mu zwolnić.

3. Twój klient ma problemy z zasypianiem lub budzi się w nocy i nie może zasnąć, albo śpi nadmiernie.

• Twój klient przychodzi na sesję coachingowe zmęczony lub wyczerpany.
• Twój klient zaczyna mówić o trudnościach z zasypianiem lub ciągłej senności.
• Możliwe że twój klient opowiada ci o tym, że jak zaśnie to później budzi się i ma trudności by z powrotem wrócić do snu.
• Twój klient opowiada ci o potrzebie drzemki w ciągu dnia, której nie miał wcześniej.
• Twój klient oznajmia, że zasnął w nieodpowiednim miejscu lub czasie.

4. Twój klient ma zmienny apetyt: apetyt wzrasta lub maleje.

• Twój klient informuje, że nie jest głodny i po prostu nie chce jeść.
• Twój klient donosi, że cały czas spożywa słodycze albo niezdrowe jedzenie, nawet jeśli nie odczuwa głodu.
• Twój klient informuję, że nie czerpie przyjemności z jedzenia tak, jak to miało miejsce w przeszłości.
• Twój klient informuję, że nie zasiada do posiłków z rodziną lub przyjaciółmi tak jak to miało miejsce w przeszłości.

5. Twój klient czuje się winny z powodu cierpienia lub śmierci innych ludzi.

• Twój klient oznajmia, że czuję się winny ponieważ przeżył i nie został ranny.
• Twój klient twierdzi, że nie rozumie czemu jest wciąż tutaj/przeżył, podczas gdy inni musieli cierpieć/zginąć.
• Twój klient nie chcę realizować swoich celów, ponieważ nie zasługuje na życie, które wybrał w szczególności kiedy inni ludzie musieli cierpieć/zginąć.
• Twój klient kwestionuję swoje prawo do spełnienia w swoim życiu/karierze w obliczu tego co się stało.
• Twój klient wyraża pogląd, że jest nie zasługuje na satysfakcjonujące życie.

6. Twój klient ma poczucie rozpaczy i beznadziejności.

• Według twojego klienta nic w życiu nie jest OK.
• Twój klient opuszcza sesję albo mówi, że chce skończyć z coachingiem, ponieważ życie nie jest warte życia lub dlatego że nie zasługuje na dostanie tego co chce.
• Twój klient wkracza w przesadnie negatywne myślenie.
• Twój klient mówi, że się nie liczy i cokolwiek robi nie ma znaczenia.
• Twój klient ma nastawienie: „Po co się męczyć?”.

7. Twój klient jest nadpobudliwy i/lub nieustannie zmęczony.

• Twój klient twierdzi, że nie może się zrelaksować.
• Twój klient twierdzi, że jest nadwrażliwy na każdy dźwięk.
• Twój klient oznajmia, że czuję się jakby zawsze musiał stać na straży.
• Twój klient twierdzi, że nasłuchuję każdy mały dźwięk, który różni się od pozostałych.
• Twój klient informuję, że brak mu energii.
• Twój klient twierdzi, że nie może wykonywać swoich zwykłych zadań, ponieważ jest zbyt zmęczony.
• Twój klient twierdzi, że rzeczy które zwykle wykonywał w przeszłości zabierają zbyt dużo energii.

8. Twój klient jest bardziej zirytowany i miewa wybuchy złości.

• Twój klient staje się coraz bardziej agresywny lub rzeczowy w stosunku do ciebie/innych ludzi.
• Twój klient zgłasza, że wszystko albo wszyscy go drażnią.
• Twój klient zaczyna prawić komentarze o marności wszystkich i wszystkiego.
• Twój klient oznajmia, że inni ludzie w jego życiu mówią mu, że stał się żałosny/rozzłoszczony.
• Twój klient oznajmia, że wchodzi w wymianę zdań z innymi ludźmi.
• Twój klient twierdzi, że bulwersuję się do tego stopnia, że nie wie co ze sobą zrobić.
• Twój klient informuję, że czuję się jak „pod ciśnieniem”, „jakby miał zaraz wybuchnąć”.
• Twój klient coraz częściej mówi ci o chęci zrobienia/robieniu rzeczy, które zraniłyby jego lub innych (przykłady: pragnienie zbicia szyby, uderzenia kogoś, potrącenia kogoś samochodem).

9. Twój klient wykazuję impulsywne i ryzykowne zachowanie.

• Twój klient oznajmia ci o robieniu rzeczy takich jak: szał zakupów bez analizowania konsekwencji swojego zachowania.
• Klient opowiada ci, że zrobił coś co przyszło mu do głowy bez myślenia o skutkach.
• Twój klient informuję o intensyfikacji w wykonywaniu czynności, które mogłyby być szkodliwe dla niego lub innych (rozwiązły tryb życia, wzrost konsumpcji alkoholu i narkotyków, decyzja poślubienia kogoś po niezwykle krótkim okresie znajomości).

10. Twój klient ma myśli samobójcze/myśli o śmierci.

• Twój klient zaczyna dużo mówić o śmierci i nie jest to tylko strach przed umieraniem.
• Twój klient wspomina, że doznanie śmierci byłoby dla niego odpowiednie.
• Twój klient podkreśla, że mógłby umrzeć w tej chwili i byłoby to dla niego OK.
• Twój klient fascynuje się tym jak śmierć miałaby wyglądać.
• Twój klient mówi o sposobach umierania.
• Twój klient mówi o odejściu do lepszego miejsca i o tym jak wspaniałe by to było, wydaje się być pogrążony w myślach.
• Twój klient mówi ci, że wie jak mógłby się zabić jeżeliby tego chciał/miał szansę.
• Twój klient wspomina o planie albo sposobie w jaki miałby umrzeć/odejść do lepszego miejsca/opuścić planetę/zostawić tę sytuację/wydostać się stąd.
• Zważywszy że twój klient wcześniej był ujmujący, dobrze wyglądający i ciepły, a teraz sprawia wrażenie zimnego, zdystansowanego i nieprzyjacielskiego, powiedz mu co zaobserwowałeś i zapytaj co się dla niego zmieniło. To jest często sygnał, że jest oderwany od życia i myśli po cichu o samobójstwie lub je planuję.
• Niektóre z pytań które możesz zadać swojemu klientowi jeśli nie jesteś pewien co do jego intencji: „Czy chcesz umrzeć?”, „Jakbyś umarł gdybyś się na to zdecydował?”, „Czy planujesz śmierć?”, „Kiedy planujesz umrzeć?”
• Jeśli coś wskazuję na to, że twój klient planuje śmierć albo popełnienie samobójstwa, natychmiast powiadom o tym pogotowie lub zadzwoń pod numer 112.
• Powiedz swojemu klientowi, że się o niego troszczysz, martwisz, że bierzesz wszystko co mówi na poważnie i że powinien natychmiast skorzystać z pomocy.
• Jeśli klient unika tego co mówisz, staje się agresywny albo nawet bardziej zdystansowany i to sprawia, że jesteś jeszcze bardziej zaniepokojony, być może będziesz potrzebował powiedzieć mu że ze względu na troskę o jego dobro złamiesz tajemnice zawodową i zadzwonisz pod numer 112 (podaj adres i numer telefonu swojego klienta).

Istotnym jest by zauważyć, że wystąpienie któregokolwiek z tych czynników z wyjątkiem punktu 10, który musi być zgłoszony i kontynuowany natychmiastowo, nie wskazuje nagłej potrzeby zgłoszenia do psychoterapeuty albo stowarzyszenia zdrowia psychicznego; każdy może doświadczyć bardzo krótkiego epizodu każdego z tych stanów, jednakże jeśli widzisz że  kilka wskaźników pojawia się i klient nie funkcjonuje w pełni sprawnie, to jest czas, by poinformować o tym fakcie specjalistę od zdrowia psychicznego.